Afyon Arabacı Hukuk
Ahbaplık (Özet) : Ahbaplık, her şeyden önce bir düzen demektir. Lakin hukukun öngördüğü düzen, gerçekten gerçeklehandan bir düzen bileğildir. Ahbaplık, maşer içinde insanların filhakika elbette davrandıklarını bileğil, elbette davranmaları icap ettiğini gösterir. Ahbaplık, kendisine uyulmak ve uygulanmak karınin vardır. Doğruluk kıymeti zımnında, insanlar arası ilişkileri bir düzene dokunmak, maşerî yaşamın gerçekleşmesini getirmek ister. İnsanlara, “Bana uy; Beni gerçekleştir” buyruğu ile seslenir. Ahbaplık düzeni, doğduğu andan itibaren ferdin içinsına onaylama edilmesi ve uyulması müstelzim, kesinkes yakın kurallar olarak çıkar. İnsan, özgür bir varlıktır ve iradesini hukukun buyrukları doğrultusunda kullanabileceği kabil, onlara aykırı bir yönde bile kullanabilir. Bu nedenle maşer içinde insanların seçenek ve davranışlarının tüze kurallarına uymaması, her hin mümkündür. “İşte tüze, kişioğlu davranışlarını bileğerlendiren, çıkar çatışmalarına çözüm getiren kurallardan, normlardan meydana mevrut bir mekanizma, bir bütündür.” İnsan-kişioğlu, kişioğlu-doğa ilişkilerinin insanlığın eş çıkarı ve huzuru karınin evrensel ilkelerle güvence şeşna tuzakınmasıdır. Ahbaplık, insanlık seviyesi karınin göstergedir. Hukukun temeli, kaynağı üzerine birçok görüş ortaya atılmıştır. Bunlar kaynağı: tanrı, klas çıkarları, maşer sözleşmesi, doğa ve insanlar olarak tamlayan mütalaalerdir. Ahbaplık Nedir Ahbaplık, toplumun umumi menfaatini yahut fertlerin ve toplumun eş iyiliğini getirmek için konulmuş olan ve halk gücüyle desteklenen kaide, adalet ve seçimın kâffesidür. Elan münteşir bir tanılamamıyla tüze, adalete yönelmiş maşerî evetşama düzenidir. Ahbaplık Sözcük Mealı Ahbaplık kelimesi Arapça “adalet” kökünden gelir ve adalet kelimesinin çoğkebir olarak bilinmektedir (galat-ı meşhur). Gündüz feneriçda “adalet” kelimesinin çoğkebir “beddua’kak”tır. Türk Zeban Kurumu’na nazaran tüze kelimesi, “Toplumu düzenleyen ve devletin yapmış oldurım güçlükleü belirleyen yasaların kâffesidür”. Bunun dışında hukukun “haklar” mealı da vardır. Mecazi anlamda ise, ahbaplık, ülfet mealında da kullanılır. Beceri Mealı Ahbaplık dönemden döneme değişmiş olduğu karınin hala doyurucu bir tanılamam yapılamamıştır. Kant “Ahbaplıkçular hala hukukun tanılamamını aramaktadırlar” der. Hasetmüzde en çok onaylama edilen tanılamamı ise: “Makul bir zamanda belli bir toplumdaki ilişkileri düzenleyen ve uyulması devlet zoruna (müeyyide) bağlanmış kurallar kâffesidür.” Bilimsel bir disiplin olarak tüze, kendi içinde anayasa olarak ikiye ayrılır. Genel olarak hukukun zevat arası ilişkileri bap vadi kısmına Özel Ahbaplık, zevat ile devlet yahut devleti oluşturan kurumlar arası ilişkileri düzenleyen kısmına ise Umum Hukuku adı verilir. Bu ayırım roma hukukundan kalma bir ayrımdır (ius privatum-ius publicum). Medeni Ahbaplık, Tecim Hukuku ve Devletler Özel Hukuku özel hukukun, buna bedel Esas Hukuku, Ceza Hukuku ve İdare Hukuku halk hukukunun kellelıca ast dallarıdır. Ahbaplık Kuralları ve Özellikleri Hukuku vesair toplumu aranjör kurallar olan örf ve adetler, gelenekler ve dinlerden ayıran özellik devlet aracılığıyla güvenceye tuzakınmış ve cebri yapmış oldurımlara iye olmasıdır. Ahbaplık kuralları kişioğlu davranışlarını düzenler ve bulunduğu toplumun boy bos kazalarını taşır. Soyutluk ve genellik özelliği sayesinde benzeri nitelikteki tam durumlarda uygulanması sağlanır. Yaptırım (Müeyyide) Ahbaplık vadiında yapmış oldurım halk gücü ile uygulanır. Hukuka uymayı zorlama, uymayanları cezalandırma ve uyulmadığı durumlardaki zararları en aza indirmek karınin kullanılır. Ahbaplık düzenini sağlamayı ve korumayı amaçlayan yapmış oldurımlar gene tüze düzeninin öngördüğü şekilde yerine getirilir. Maddi ve tinsel yapmış oldurımlar olarak ikiye ayrılır. Maddi yapmış oldurımlar hukuka aykırı durumlarda uygulanırken tinsel yapmış oldurımlar bu durumları dikilmek karınin kullanılır. Ceza hukukunda ölüm, hapishane ve vakıf cezaları; temel hukukunda siyasetten men, kazanç metres; mevhibe hukukunda mevhibe ve gümrüksüzçılık cezaları kabil değişkin tüze dallarında değişkin yapmış oldurımlar vardır. Hukukun Dayanağı Hukukun dayanağı ile alakadar çeşitli dönemlerde kuramlar üretilmiştir. Bunları sıralamamız gerekirse; dimaği bir irade olarak gkalıntı kuramlar, irade dışı olarak gkalıntı kuramlar ve pozitivist kuramlar. Bu kuramların birtakımlar felsefik bileğil ortaya konduğu devrin sorunlarını çözmek yahut siyasi mütalaaleri tüze biliminde dile getirme ihtiyacından ortaya çıkmıştır. İdesi ve ideali hak olan tüze, umumi olarak şu şekilde tanılamamlanabilir: “Ahbaplık, adalete yönelmiş maşerî bir evetşama düzenidir.” Bu tanılamamdan, hukukun üç ayrı fonksiyonu yerine getirdiğini görmekteyiz. Bu fonksiyonlar düzen, tatbikî yarar ve adalettir. Hukukun Toplumdaki Fonksiyonları 1. Düzen Fonksiyonu Hukukun bu fonksiyonu ile anlatılmak istenen, hukukun maşerî yaşamı düzenleyip insanların amerikan barış ve emniyet içinde bir arada evetşamalarını sağlamaktır. 2. Tatbik Yarar (Sosyal İhtiyaçların Kontralanması) Hukukun tatbikî amacını, maşerî gerçeklik belirler. Ahbaplık bu fonksiyonu ile maşer içinde yaşayan insanların, birbirleri ile yapmak zorunda oldukları ilişkilerini ve biyolojik, psikolojik bir varlık olarak insanın yapısından kaynaklanan ihtiyaçlarını içinlamaya çtuzakışır. Ahbaplık bu fonksiyonu ile mevlit, evlenme, ölüm vb. önemli biyolojik vakaları da çeşitli hükümlerle düzenler. Tek tüze düzeni yaşamın anayasa gerçeklerini görmezden gelemez. Ahbaplık düzeni, insanın doğal yapısına ve bundan ileri mevrut gereksinimlerine müsait yetişmek zorundadır. Ahbaplık önemli ölçübile, konuşu gerçeklere bile sadıkdır; konuşu gereksinimlara uymalı ve onları içinlamalıdır. 3. Doğruluk Ahbaplık bu fonksiyonu ile belli bir organizasyon şeşna aldığı sosyal gereksinimlerı, özü salt bir eşitlik düşüncesi olan hak ölçüsüne vurarak temel kimliğini kazanır. Hukukun idesi ve ideali adalettir. En endamsız tanılamamıyla hak, “bir eşitlik düşüncesi”dir. “Doğruluk, nesnel (objektif) ve öznel (sübjektif) yetişmek üzere dü değişkin anlamda kullanılır. Doğruluk esasen ahlâki bir kavramdır; Bu kapsamda, fazilet, fazilet mealında ferdî bir özelliği deyimler. Koca her hin haklı olana yönelir, herkese kendine düşeni tevdi etmek uğrunda kalıcı ve bileğhizmetmez bir çaba gösterir. İşte bu seçenek ve çabayı gösteren hak, özne (süje) ile alakadar oluşundan ötürü öznel (sübjektif) hak olarak nitelenir. Bir fazilet olan öznel adaletin dışında ve ondan önce nesnel (objektif) bir hak mefhumı vardır. Nesnel hak, kişinin bir özelliğini bileğil, kişilerin müşahhas durumlarda gerçekleştireceği alışveriş biçiminin bir özelliğini deyimler. İşte tüze vadiında hukuki boy bos olarak sav konusu olan hak bile, bu nesnel anlamda adalettir. Çünkü tüze, insanlar arası ilişkileri biçimlendiren, onlara görünür ve algılanabilir bir düzen veren, bu amaca yönelen normlar kâffesidür.” Toplum karınindeki davranış ve ilişkilerin bileğerlendirilmelerini karınaziz kurallar tamü olarak tüze, bu bileğerlendirmelerde hak ölçüsünü kullandığı ve kullanıvermek yerinde bulunmuş olduğuna nazaran, adaletin böylece, hukukun da bir bileğerlendirilme ölçüsü olacağı doğaldır. Ahbaplık normlarında hak acaba ne ölçübile yansıtılmıştır ? Bulunan tüze ne denli adaletlidir ? İşte burada kanun üstü hak mefhumı ortaya çıkmaktadır. Bu, bütün tüze sistemine ve sistemlerine hâkim mevcut, nesnel ve salt bir boy bos niteliğindeki adalettir. Ahbaplık bir maşer düzenini karınerir. Hukukun varlık nedeni bile adalettir; gerek bulunan düzeni arkalamak, gerekse onu bileğhizmettirmeyi meşrulaştırmak karınin her hin adalete kellevurulur. Nesnel ve kanun üstü hak hukukta içinmıza yerleşmiş tüze düzenlerinin asli örneği, olması müstelzim tüze mealında tüze idesi olarak çıkar. Bu niteliği ile hak, bulunan tüze düzenlerinin kendisine müsait olup olmadığı açısından bir boy bos ve istimara ölçüsü evet. Yeniden bu özelliği ile hak, aynı zamanda hukukun idealidir. Hukukun gerçekleştirmek amacını güttüğü şey adalettir. Birbirleri ile yararlı ve aksi içinlıklı ilişkilerde mevcut bu üç fonksiyon abra içinde olduklarında, adil bir tüze düzeninin gerçekleşmesi sağlanır. Uygun olarak bütün tüze normları bu üç fonksiyonu da kapsar. Sonuç olarak tüze, hem adaleti gerçekleştirecek, hem maşerî evetşama uyacak, hem bile bu maşerî yaşamın amerikan barış içinde sürebilmesi karınin bir düzen görünümünü sağlamaya çtuzakışacaktır.